Naar inhoud

Artikels

Hier vind je een aantal artikels in verband met de cactushobby

Het enten van cactussen

Oorspronkelijk verschenen in de Brugse Cactuspost jaargang 1, 1978-1979. Geënt door K. Neirinck, afgeschuind door J. Vandorpe
Video door Skworez van Fernand Veeckman

Net zoals bomen en sierplanten kunnen cactussen en vetplanten geënt worden, dit gebeurt hoofdzakelijk om de groei te stimuleren of veilig te stellen.

Bij een enting wordt een stuk plant - de ent - bovenop een andere bewortelde plant gezet: de onderstam. Bij het enten raken de vaatbundels van de ent en deze van de entstam elkaar. Zo gaat de sapstroom van de entstam naar de ent. Dat geeft een aantal voordelen:

  • geënte planten zijn veel eerder bloeirijp
  • Om risicoplanten meer overlevingskansen te geven:
    • planten die hun wortels verloren hebben of beschadigd zijn met weinig kans op overleving
    • planten die jaar op jaar hun wortels verliezen doordat: we de gepaste grondsamenstelling niet kunnen of willen geven
    • planten waarvan de juiste ecologie niet kan nagebootst worden: vochtigheid, warmte en licht vb. melocactus, discocactus, Pachypodium
    • omdat ze afkomstig zijn uit een andere klimaatsgordel, vb. de Braziliaanse soorten; ze zeer gevoelig zijn voor vocht, vb. mammilIaria plumosa.
  • Om klein blijvende soorten toch een zekere grootte te doen bereiken, vb.. Epithelantha's.
  • Om snel zeldzame soorten te vermeerderen op een economische manier
  • Voor sommige plantensoorten is het de enige manier van kweken; vb. cristaten.
Er kunnen ook nadelen aan zijn:
  • opgeblazen en gedeformeerde planten als de entstam te sterk is voor de ent
  • geënte planten worden minder mooi bevonden dan ongeënte
  • als verrassing kan men 3 à 4 kleinere planten krijgen i.p.v. 1 grote
  • ze verouderen veel sneller, omdat de planten sneller groeien.

De beste onderstammen worden gekozen uit stevige en weinig gevoelige soorten met een sterk wortelgestel. De keuze van onderstam is meestal gebaseerd op de vereisten van de ent, maar men dient ook met de groeivereisten van de onderstam rekening te houden. Cactussen worden op cactussen geënt, euphorbia's op euphorbia's, etc..

Onderstammen krijg je door ze te zaaien of door stekken te bewortelen. De onderstammen zijn bruikbaar als ze volwassen worden of zijn en vollop aan de groei zijn.

De belangrijkste cactusonderstammen:

Hylocereus guatemalensis

Is een entstam die veel warmte en vocht nodig heeft, ook tijdens de winter. Deze wordt veel gebruikt in Japan om er alle mogelijke hybriden op te enten. Bij ons komt men deze slechts sporadisch tegen voor jonge zaailingen, en dan nog maar als voorlopige onderstam. Zijn sterke groeikracht maakt hem voor dit doel wel bijzonder geschikt.

Pereskiopsis

Dit is de oervorm van de cactus: in tegenstelling met andere cactussen heeft hij dikke, vlezige bladeren die op een dun stammetje groeien. Hij is vooral een entstam voor zaailingen, dus geen blijvende onderstam. Deze onderstam vraagt voldoende vocht, ook in de winter en een minimum temperatuur van ongeveer 15 °C. Men kan er zaailingen van 6 weken oud op enten. Beste entperiode maart-april.

Echinopsis

Deze veel voorkomende plant is erg geschikt als definitieve onderstam. De slaagkans is groot. Deze stam is goed bestand tegen lage temperaturen en geeft aan de ent een normale groei.

Opuntia

De Opuntia bergeriana en O. marina zijn goed geschikt om op te enten. Naast tephrocactussen enten we er ook met goed gevolg espostoa’s op. Opuntia entstammen zijn niet ongevoelig voor koude en vocht en daarenboven redelijk goed bestand tegen allerlei kwalen. Ze kunnen bovendien snel vermeerderd worden. Op een opuntia marinaschijf kan gemakkelijk een 20-tal entelingen geplaatst worden.

Trichocereus

bevat een aantal soorten die erg geschikt zijn als onderstam. T. schickendantzii , T. lamprochlorus, T. macrogonus, T. pachanoi en T. spachianus.

Eriocereus jusbertii

Dit is een veelgebruikte stam die jarenlang groen blijft en niet gemakkelijk vatbaar is voor aaltjes. Komt goed door de winter, mits hij een weinig vochtig gehouden wordt bij een temperatuur van omstreeks 8°C. De geënte planten groeien er goed op en zijn rap bloeirijp. Voor sulcorebutia's is het een uitstekende stam. Bij het enten kunnen er wat problemen ontstaan met het slijmerige sap. Dit kan oorzaak zijn van mislukkingen.

Wat hebben we nodig om te enten?

  1. Een vlijmscherp mes:
    ofwel twee messen: één om de grove delen of doornen door te snijden en één heel scherp zuiver mesje voor het entvlak
  2. Elastiekjes of ander bevestigingsgereedschap
    gebruik elastieken die aangepast zijn aan de gebruikte enthoogte.
    Enten met glasreepjes: wordt veelal toegepast om zaailingen op een pereskiopsis te enten.
    een entapparaat: is een toestelletje dat toelaat zeer snel en met redelijk gelijke drukverdeling te enten.
  3. Een proper linnen doek of keukenrol om handen en mes te kunnen reinigen.
  4. Een kom water om eventueel het mes te reinigen.
  5. alcohol om het gereedschap te ontsmetten.

Wanneer enten?

In principe kunnen we gans het jaar door enten, op voorwaarde dat de onderstam op sap staat. De meest geschikte entperiode is april-mei-juni.

Hoe enten we ?

de onderstam:

We kiezen de gewenste hoogte van de entstam - dit is veelal ter hoogte van de plaats waar deze is beginnen groeien - en snijden deze dan horizontaal af. De snede moet recht en glad zijn en uitgevoerd worden in één snijdende beweging. We houden de pot met de entstam in de linkerhand en snijden deze zo op de gewenste lengte af. Vervolgens kanten de onderstam conisch af, om er later een dun schijfje te kunnen afsnijden en scheutvorming te voorkomen. De scheuten uit de bovenste areolen zouden immers de ent kunnen wegduwen.

de ent:

Bij jonge zaailingen volstaat het onderste 2 à 3 mm boven de wortels weg te snijden. Dit doen we bij voorkeur met een scheermesje. Bij grote zaailingen, wortelechte planten of stekken, snijden we deze eveneens langs onder af. Daarna kanten we ze conisch af, zodat we vlak voor het enten nog een dun schijfje kunnen wegsnijden zonder het weefsel te schenden. enten We snijden van entstam horizontaal nog een dun schijfje af. We laten dit schijfje voorlopig op de onderstam liggen.

Bij de enteling doen we net hetzelfde. Vervolgens nemen we de dunne schijfjes van de onderstam en de ent weg en plaatsen met een draaiende beweging de ent op de entstam. We draaien nog enkele malen links en rechts om de lucht te verwijderen tussen ent en entstam. Wanneer de ent en de stam geen gelijke doormeter hebben, moeten we er voor zorgen dat de vaatbundels van beiden elkaar kruisen.

We geven de nodige druk met elastieken of entapparaat. Wanneer dit enigszins kan, doen we dit met de vertrouwde elastiekjes. Bij zeer weekvlezige enten - vb. sommige echinocereussen - plaatsen we bij voorkeur een propje watten op de plant, zodat de elastiekjes niet doorheen de enteling snijden. Reepjes nylonkous zijn ook hier uiterst geschikt voor. Kruisgewijs spant men deze over de ent en haak je ze vast aan de bedoorning.

Enten op peireskiopsis.

In het voorjaar snijden we stekken af van 8 cm lengte, en stoppen die onmiddellijk in de grond die we op een 20°C houden en met een redelijke vochtigheid. Bij het enten moet de temperatuur minimum 20°C bedragen. We enten op stammetjes die goed aan de groei zijn en snijden er de bovenste 2 cm af met een scheermesje. Onmiddellijk vormt er zich een druppel vocht op het entvlak. Dit verwijderen we meteen proper niet pluizend vodje. Op het entvlak dat een doormeter heeft van 2 à 3 mm, plaatsen we een zaailing van dezelfde doormeter, nadat we eerst de worteltjes hebben afgesneden met een scheermesje. De nodige druk geven we met reepje glas. Ander drukkingsmateriaal is bijna onbruikbaar, daar teveel druk het tere zaailinkje zou verpletteren. Na 1 à 2 dagen is de ent met de entstam vergroeid. We enten we het best op Peireskiopsis in maart-april, zodat we nog voor de winter de flink gegroeide zaailing kunnen overenten op een definitieve onderstam.

Enten van cristaten.

De meeste kamvormen dienen geënt te worden. De vaatbundels hebben de centrale as verlaten en zijn verspreid over het gehele weefsel, waardoor ieder stuk van de cristaat geënt kan worden. Om onze cristaten te behouden moeten we regelmatig de uiteinden wegsnijden; zodat de cristaat zich rond de entstam kan wentelen. Doen we dit niet dan knijpt de cristaat de entstam dicht en verhindert de sapdoorstroming naar de cristaat. Doordat de centrale vaatbundels in de lengte liggen, is het gemakkelijk cristaten te enten. We zorgen er evenwel voor dat het entstuk conisch is afgekant. We passen vervolgens dezelfde werkwijze toe als bij het enten op cereus-onderstammen.

Wist u dat…

U een entstukje omgekeerd kunt enten?

Heeft u ergens een zeldzaam zaailinkje op de kop kunnen tikken en u zou het willen vermeerderen, doch u beschikt maar over één plantje. De oplossing: u ent het zaailinkje op de gewone manier en het afgesneden "kontje" dat normaal weggeworpen wordt ent u omgekeerd op een tweede stam (de wortels naar boven). Uit dit geënte kontje kunnen later scheuten ontspruiten die nieuw kweekmateriaal leveren.

Hoe verzorgen we onze planten de eerste weken na het enten ?

De geënte planten plaatsen we uit de zon op een goed verluchte plek. Indien mogelijk buiten onder een afdak. De eerste weken geven we bij voorkeur water langs onder. Wanneer we over de kop zouden gieten kan dit verrotting veroorzaken. We zullen ze nochtans goed vochtig houden, om het sapverlies tengevolge het enten te ondervangen. Na een 10-tal dagen is de ent met de entstam vergroeid, bij sommige geslachten reeds vroeger. We nemen dan de elastiekjes of ander drukkingsmateriaal weg. Wees voorzichtig met haakdoornige planten, zodat je de ent van de stam niet losrukt.

Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van mislukkingen ?

  • De ent en entstam verkeren in slechte conditie (niet op sap)
  • De entstam is houterig (doordat niet op het groeipunt is geënt)
  • In een te vochtige periode enten
  • Onzuiver materiaal
  • Het bevestigingsmateriaal te vroeg verwijderen
  • Geen of te veel druk op de ent
  • Het over de kop gieten van pas geënte planten.
door
de Brugse cactuspost